กระดูกสันหลังเคลื่อนคืออะไร ?

อาการเป็นแบบไหน ?

สาเหตุเกิดจากอะไร ?

แล้วต้องป้องกันหรือรักษาอย่างไร ?

วันนี้พวกเราชาวกันยา จะพาทุก ๆ ท่านมารู้จักกับภาวะกระดูกสันหลังเคลื่อน ภาวะที่ทำให้หลาย ๆ คนต้องประสบกับอาการปวดหลังส่วนล่าง ปวดหลังร้าวลงขา ยิ่งเคลื่อนไหวร่างกายมาก ๆ ก็ยิ่งปวด เพื่อให้เราได้รู้เท่าทันกับภาวะเหล่านี้ เรามารู้จักกับ ภาวะกระดูกสันหลังเคลื่อน ไปพร้อม ๆ กันเลย

ภาวะกระดูกสันหลังเคลื่อน คือภาวะที่กระดูกสันหลังมีความไม่มั่นคง และเคลื่อนที่ออกจากแนวแกนกลาง เกิดได้ทั้งแบบการเคลื่อนไปด้านหน้า ด้านหลัง และด้านข้าง โดยส่วนมากจะพบการเคลื่อนไปด้านหน้าของกระดูกสันหลังส่วนล่าง หรือบริเวณเอว ซึ่งจะเรียกการเคลื่อนไปด้านหน้าของกระดูกสันหลังนี้ว่า Spondylolisthesis (สะ-ปอน-ได-โล-ลิส-ธี-สิส)

การเกิดภาวะกระดูกสันหลังเคลื่อน เกิดได้จากหลากหลายสาเหตุ ไม่ว่าจะเป็นอายุที่มากขึ้น ทำให้ข้อต่อกระดูกสันหลังไม่มั่นคง เมื่อเคลื่อนไหวหรือออกแรงที่ลำตัวมาก ๆ ก็ก่อให้เกิดภาวะนี้ได้ ในบุคคลทั่วไปที่ประสบอุบัติเหตุ อาทิเช่น การล้มก้นกระแทก หรือการทำกิจกรรมที่มีการก้มหรือแอ่นหลังมากกว่าปกติซ้ำ ๆ ก็สามารถทำลายความมั่นคงทีละนิด ๆ ของข้อต่อจนทำให้เกิดการเคลื่อนของกระดูกสันหลังได้ รวมไปถึงท่าทางในการใช้ชีวิตประจำวัน ไม่ว่าจะเป็นการยืน การเดิน หรือการนั่ง ถ้าหากอยู่ในลักษณะที่หลังส่วนล่างมีการแอ่นที่มากไป ก็จะส่งเสริมให้มีการเคลื่อนของกระดูกสันหลังไปข้างหน้าได้มากขึ้นไปอีกด้วย

แล้วถ้าหากว่าเป็นกระดูกสันหลังเคลื่อนจะมีอาการอย่างไร ?

ในผู้ที่มีภาวะกระดูกสันหลังเคลื่อนไปข้างหน้า บางราย อาจจะไม่มีอาการใด ๆ เลยก็ได้ เนื่องจากการเคลื่อนของกระดูกสันหลังนั้นเกิดขึ้นเพียงเล็กน้อย หรือว่าร่างกายของเรามีการปรับตัว เช่น การเอียงตัว ค่อมหลัง แอ่นหลัง เพื่อให้กระดูกที่เคลื่อนไปนั้นไม่กระทบหรือเบียดโครงสร้างในร่างกาย และไม่ทำให้เกิดการบาดเจ็บต่อเอ็นข้อต่อ เส้นประสาท หรือกล้ามเนื้อรอบ ๆ

ในกรณีที่มีอาการแสดงจะพบว่ามีอาการดังนี้

1. อาการปวด โดยอาการปวดจะมีได้หลายรูปแบบ ไม่ว่าจะเป็นจากการที่กระดูกสันหลังเคลื่อนทำให้เอ็นที่ยึดอยู่ รอบ ๆ ถูกยืดออกจนทำให้มีการบาดเจ็บ ส่งผลให้มีอาการปวดบริเวณหลัง รวมไปถึงเมื่อกระดูกเคลื่อนไป รบกวนเส้นประสาทที่ไปเลี้ยงส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย จะทำให้มีอาการปวดบริเวณก้น ต้นขา น่อง หรือ เท้า ร่วมด้วยได้

2. อาการชา อาการนี้เกิดจากการกดทับของเส้นประสาทส่วนการรับความรู้สึก ทำให้เกิดได้ทั้งอาการชาคล้ายเป็นเหน็บ หรืออาการชาแบบหนา ๆ โดยบริเวณที่มีอาการชา คือ บริเวณที่เส้นประสาทนั้นลงไปเลี้ยง สามารถเป็นได้ทั้งแกนกลางลำตัวและรยางค์ต่างๆ

3. การอ่อนแรงกล้ามเนื้อ อาการนี้เกิดจากการกดทับของเส้นประสาทเช่นเดียวกัน แต่เป็นส่วนของการสั่งการกล้ามเนื้อ ส่งผลต่อการเคลื่อนไหวของร่างกาย ทำให้รู้สึกไม่มีแรง เคลื่อนไหวขาได้น้อยลง

4. อาการข้อติดแข็ง มักเกิดตามมาทีหลัง ในระยะยาว ซึ่งเมื่อผู้ป่วยมีอาการปวด มักเลี่ยงการเคลื่อนไหวหรือขยับบริเวณข้อต่อที่มีอาการ ทำให้ข้อต่อกระดูกสันหลังบริเวณนั้นถูกจำกัดการเคลื่อนไหว ส่งผลให้ข้อต่อนั้นยึดติด และเกิดเป็นภาวะหลังแข็ง

ซึ่งอาการที่กล่าวมานั้น ไม่จำเป็นต้องเกิดครบทุกข้อก็ได้เนื่องจากในบางท่านอาจจะเป็นมาก น้อย แตกต่างกัน แต่ถ้าหากเริ่มมีอาการใดอาการหนึ่งเกิดขึ้นแล้ว ควรปรึกษาแพทย์หรือนักกายภาพบำบัดเพื่อตรวจประเมินให้ แน่ใจและรักษาได้ทันท่วงที

การตรวจประเมินและวินิจฉัยอาการกระดูกสันหลังเคลื่อน จะมีทั้งการตรวจประเมินร่างกายโดยแพทย์ หรือนักกายภาพบำบัด และการตรวจด้วยภาพถ่ายรังสี (X-ray) ก็จะเป็นการตรวจที่สามารถยืนยันภาวะนี้ได้โดยตรงและแม่นยำวิธีหนึ่งเลย ซึ่งสามารถทำให้ทราบได้ว่าระยะการเคลื่อนของกระดูกสันหลังมีมากน้อยแค่ไหน อันตรายหรือไม่ ท่าทางใดหรือกิจกรรมใดที่ควรหลีกเลี่ยง แต่ถ้าหากสงสัยว่ามีการกดทับของเส้นประสาทร่วมด้วย ก็สามารถยืนยันด้วยผลการตรวจคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI)

และในส่วนของการดูแลรักษา ผู้ที่มีภาวะกระดูกสันหลังเคลื่อนไปข้างหน้านั้น โดยส่วนมากจะเน้นไปที่การลดอาการต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นอาการปวด อาการชา ด้วยการลดการอักเสบของเนื้อเยื่อรอบ ๆ ลดการกดทับของเส้นประสาท ลดการยึดติดของข้อต่อ หรือลดการทำงานที่มากเกินไปของกล้ามเนื้อบางมัดบริเวณนั้น ๆ

การลดอาการปวด หรือ อาการชา ในทาง กายภาพบำบัดนะคะจะมีทั้งการใช้เครื่องมือทางกายภาพบำบัด ความเย็น/ร้อน การขยับข้อต่อ การนวด และอื่น ๆ และการฟื้นฟูที่สำคัญคือการเพิ่มความมั่นคงให้ข้อต่อกระดูกสันหลังที่มีภาวะการเคลื่อน การป้องกันไม่ให้มีการเคลื่อนที่เพิ่มมากขึ้น ด้วยการออกกำลังกายด้วยวิธีการที่ถูกต้องและเหมาะสม เพื่อฟื้นฟูเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ และส่งเสริมให้เกิดความสมดุลของกล้ามเนื้อ สำหรับกล้ามเนื้อที่เป็นกุญแจสำคัญ คือกล้ามเนื้อแกนกลางลำตัว (Core Body Muscle) ซึ่งเป็นกล้ามเนื้อมัดลึกที่จะช่วยให้กระดูกสันหลังแต่ละข้อต่อมีความมั่นคง รวมไปถึงกล้ามเนื้อหน้าท้องและกล้ามเนื้อหลังที่ต้องทำงานควบคู่กัน เพื่อให้เกิดการเคลื่อนไหวที่ถูกต้องและเหมาะสม เพื่อให้ผู้ที่มีภาวะของกระดูกสันหลังเคลื่อนหายจากอาการต่างๆ และยังสามารถที่จะกลับไปทำกิจกรรม หรือกิจวัตรต่าง ๆ ได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ

ถ้าหากท่านใด มีความสนใจ หรือสงสัยเกี่ยวกับภาวะกระดูกสันหลังเคลื่อน สามารถติดต่อสอบถามพวกเราได้ที่ https://lin.ee/wXXppdI

สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติม

สาขาสิรินธร โทร 02-434-4111

สาขาเหม่งจ๋าย โทร 02-274-4471

สาขาอุดมสุข โทร 02-175-4944

สาขาซีเนียร์กันยา โทร 080-576-3334

สาขาพญาไท โทร 080-575-1108

สาขาประชาชื่น โทร 02-591-5915